පහත දැක්වෙන්නේ මෑත යුගයේ සිටි විශිෂ්ට විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලේඛකයකු ලෙස ප්‍රසිද්ධ ග්‍රෙග් බෙයා (1951. 08.20 – 2022.11.19)ගේ Schrodinger's Plague නම් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කෙටිකතාවේ සිංහල පරිවර්තනයකි. මෙය Analog Science Fiction/Science Fact විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සඝරාවේ 1982 මාර්තු 29 කලාපයේ මුල්වරට පළ විය. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ නවකතා 30 කට අධික ගණනනක් ලියා ඇති ග්‍රෙග් බෙයා ප්‍රසිද්ධ ව ඇත්තේ ගැඹුරු විද්‍යා ප්‍රබන්ධ (Hard Science Fiction) ලේඛකයකු වශයෙනි. නෙබියුලා සම්මානය 5 වතාවක් හිමිකරගෙන ඇති ඔහුගේ කෘති අතර Blood Music, Darwin’s Radio, Eon, The Forge of God, Anvil of Stars, Moving Mars වැනි විද්‍යා ප්‍රබන්ධ නවකතා ප්‍රමුඛ වෙයි.
මේ පරිවර්තනය පිළිවෙළින් 2023 ජූලි 26, 2023 අගෝස්තු 9 සහ 2023 අගෝස්තු 23 දිනැති විදුසර පුවත්පත්හි ෂ්රූඩිංගර් වසංගතය යන මැයෙන් කොටස් වශයෙන් පළ කැරිණි.
ෂ්රූඩිංගර් ව්‍යසනය
.jpg)
.jpg)
පීඨාන්තර ලිපි හුවමාරුවකින්
වර්නර් ඩීට්‍රෙක්ගෙන් කාල් ක්‍රාන්ස් වෙත
කාල්,
ලැම්බට්ගේ දිනපොත සම්බන්ධයෙන් අප ගත යුතු පියවර කුමක් ද? සම්පූර්ණ සිද්ධිය මම නො දනිමි. එහෙත් මගේ යෝජනාව නම් දිනපොත පොලිස් විමර්ශන කටයුතුවලට යොමු කළ යුතු බව යි. එහි සඳහන් සිද්ධි විශ්වාස කළ නො හැකි තරම් දරුණු ය. මිනීමැරුම් සහ දිවිනසාගැනීම් සිදු වූ බවට එහි සෘජු ව ම සඳහන් කර තිබේ. එපමණක් නො ව පර්යේෂණාගාරය විනාශ කිරීම ගැන තොරතුරු ද එහි සඳහන් ය. දිනපොත ඔබේ කාර්යාලයට පමණක් සීමා විය යුතු නැතැ යි සිතමි. එහි පිටපත් කිහිපයක් මා වෙත ද ලබාදෙන්න. එමෙන් ම ඔබ අතට පත්වීමට පෙර එය කෙතරම් කාලයක් විශ්වවිද්‍යාලය තුළ සංසරණය වූයේ ද යන්නත් දැනගැනීමට මට අවශ්‍ය ය.
****
ක්‍රාන්ස්ගෙන් වර්නර් ඩ්‍රීටෙක්ට
අදාල සිදුවීම්වලට පෙර පටන් ම දිනපොත මෙහි පැවතී තිබිය යුතු ය. ඒ අනුව අවම වශයෙන් මාසයක් තිස්සේවත් එය මෙහි සංසරණය වන්නට ඇත. සිද්ධියට අදාළ දින සටහන්වල පිටපත් මේ සමග අමුණා ඇත. සෙසු කොටස් ඔහුගේ පෞද්ගලික කරුණු ය. මට හැඟෙන හැටියට ඒවායෙහි කිසිම අදාළත්වයක් මෙයට නැත. එබැවින් ඒවා රිචර්ඩ්ගේ උරුමකරුවන් වෙත බාරදීමට කල්පනා කරමි. පොලීසියට දැනුම්දීමට කටයුතු කළහොත් ඔවුන් මෙය සෙසු විද්‍යාඥයන්ගෙන් වසං කරනු ඇතැ යි සිතමි. හැරත් එය අප වෙත ම තබාගැනීම වඩා හොඳ බව විශ්වාස කිරීමට මට තවත් හේතු තිබේ. අඩු තරමේ මේ අවස්ථාවේ දී ම එය ඔවුන්ට බාරදීම අවශ්‍ය නැතැ යි සිතමි. මේ සමග එවන එහි පිටපත් විමසිල්ලෙන් කියවන්න. සිදුවිය නො හැකි යැයි හැඟෙන යමක් එහි කියැවෙන්නේ ද යන්න ගැන භෞතික විද්‍යාඥයකු ලෙස ඔබේ අදහස දැනගැනීමට කැමැත්තෙමි. එවැන්නක් නොමැති නම් අප මුලු ගැටලුව ම ගැන තවත් ගැඹුරින් සිතා බැලිය යුතු ය.
ප. ලි. බර්නාඩ්ගේ පර්යේෂණාගාරය විනාශයේ දී සිදු වූ පාඩුව කෙතරම් ද විය හැකි ද යන්න මේ වන විට මම තහවුරු කරගනිමින් සිටිමි. ඒ ගැන තොරතුරු වසං කිරීමට ලොකු වෑයමක්
දියත් වෙන බව පෙනෙන්නට තිබේ. බර්නාඩ් ජෛව-රසායනික අවි නිෂ්පාදන ව්‍යාපෘතියකට සම්බන්ධ වී සිටි බව ස්ථිරව ම පැවසිය හැකි ය. එය විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති රීතිවල දුබලතාවයක් නිසා සිදුවූවක් දෝ කියා ද සිතෙයි. අනෙක, ගෝයා අදාළ රසායනික ද්‍රව්‍ය ලබාගත්තේ කෙසේ ද? ඒවා සම්බන්ධයෙන් දැඩි ආරක්ෂාවක් පැවතුණා නොවේ ද?
********
ඇමිණුම : පිටු 5කි.
දිනපොත
1981 අප්‍රේල් 15
අද මහ විකාර දවසක්. දවල් කෑම වෙලාවෙදි මාටි හයිඩ්‍රොක්සීල් රැඩිකල්ලාගේ අවිධිමත් රැස්වීමක් කැඳවලා තිබ්බා. භෞතික විද්‍යා සංශයවාදියා සහ රැස්වීමෙ කැඳවුම්කරු මාර්ටින් ගෝයාට අමතරව ෆ්‍රෙඩ්රික් නිව්මන්, අලුත් සාමාජික කේ (සහ කී) පාර්ක්ස් යුවළ, ජීවවිද්‍යාඥ ඔස්කාර් බර්නාඩ්ස් සහ අපේ හිතමිතුරු සමාජවිද්‍යාඥයා තෝමස් ෆෝච් තමයි සහභාගී වුණේ. අපි රැස්වුණේ අමුත්තන්ගේ කාමරයෙන් පිටත. මාටි අපිව අතිරේක භෞතික විද්‍යා ගොඩනැගිල්ලට ගෙනිච්චා, මොකද්දෝ පර්යේෂණයක් ගැන අපිට පොඩි අත්දැකීමක් දෙන්න. බලාපොරොත්තු වුණ තරම් රසවත් දෙයක් ඒකේ තිබ්බේ නැහැ. පස්සෙ අපි ආයේම අමුත්තන්ගේ කාමරේට ආවා, දවල් කෑමට. ඇයි එයා අපේ වෙලාව ඒ විදියට නාස්ති කරේ කියන එක නම් මට හිතාගන්න බැහැ. හැබැයි මොකක් හෝ අමුත්තක් ඒකේ තියෙන බවක් ඉවෙන් වගේ දැනෙනවා. අපි නොදන්න මොකක් හෝ හේතුවකට (හේතුවලට හරි) බර්නාඩ් නම් ටිකක් කළබළ වෙලයි හිටියේ.
1981 මැයි 14
අද දවල් කෑම වෙලාවෙදි රැඩිකල්ලාව ආයෙමත් කැඳෙව්වා. මගේ ජීවිතේටම මං අහපු විකාරම අණ්ඩර දෙමල මං ඇහුවේ එදා. ඒකත් මාටිගෙන්. ඒ ගැන සම්පූර්ණ විස්තරේ ම කියන එක වැදගත්.
අපි කෑම අරන් ඉවර වුණා ම පුද්ගලික කාමරයෙදි මාටි කතාව ආරම්භ කළා.
"මහත්වරුණි, මම මේ දැන් ඉතා වටිනා පරීක්ෂණයක් විනාශ කළා. ඒ වගේ ම මේ විශ්වවිද්‍යාලයේ දරන තනතුරෙනුත් මම මේ දැන් ඉල්ලා අස්වුණා. ලබන මාසෙ වෙන කොට මගේ සියලුම පොත්පත් සහ අනික් භාණ්ඩත් සරසවියෙන් ඉවත් කරගෙන තියේවි."
පැවතුණේ තියුණු නිහඬතාවයක්. "මට ඒකට හේතු තියෙනවා. මම අවසාන වශයෙන් කැපී පෙනෙන දෙයක් කරන්නයි හදන්නේ" "ඒ කොයි වගේ දෙයක් ද මාටි?" ෆ්‍රෙඩ්රික් ඇහුවේ කිසියම් කෝපෙකින් වගේ. ඇත්ත. අපි කවුරුවත් මේ වගේ නාටකවලට කැමති වුණේ නැහැ.
"මම මෙතෙක් කර කර ඉඳලා තියෙන්නේ මහජනතාවගේ වටිනා ධනය අපේ මකර කටට යවපු එක. අපේ සත්‍යවන්ත සාමූහික විද්‍යාත්මක මකර කටට යවපු එක. ෆ්‍රෙඩ්රික් ඔයාට පුලුවන් මේක පැහැදිලි කරන්න මට උදවු වෙන්න. ඔයාලා කවුරුත් දන්නවා ෆ්‍රෙඩ්රික් කොයිතරම් දක්ෂ භෞතික විද්‍යාඥයෙක් ද කියලා. පැහැදිලි කිරීමේ හැකියාවෙන් ඉහළයි, විචක්ෂණභාවයෙන් ඉහළයි. කොටින් ම කිව්වොත් මට වඩා දක්ෂයි. ෆ්‍රෙඩ්රික්, අද දවසේ භෞතික විද්‍යාවේ ඉහළින්ම පිළිගැනෙන ප්‍රවාදය මොකක් ද?"
"විශේෂ සාපේක්ෂතාවාදය" ෆ්‍රෙඩ්රික් නොපැකිළිව කිව්වා.
"එතකොට අනික?”
"ක්වොන්ටම් විද්‍යුත්ගතිකය"
"පුලුවන් ද පොඩ්ඩක් අපිට ෂ්රූඩිංගර්ගේ බළලාගේ පරීක්ෂණය පැහැදිලි කරලා දෙන්න.”
ෆ්‍රෙඩ්රික් මේසේ වටේ වාඩි වෙලා ඉන්න අය දිහා බැල්මක් හෙලුවා. ආපු අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගන්න වගේ. ඉන්පස්සේ කතාව පටන් ගත්තා. "ක්වොන්ටම් සිද්ධියක, ඒ කියන්නේ ක්ෂුද්‍ර පරිමාණයේ සිදුවීමක අවසන් තත්ත්වය ඒ තත්ත්වය ගැන කරන නිරීක්ෂණය මත නිර්ණය වෙන බව පෙනී ගිහින් තියෙනවා. වෙන විදියකින් කියනව නම් ඒ අවස්ථාව ගැන මිනුමක් කරන තුරු ඒ අවස්ථාවේ තත්ත්වය අවිනිශ්චිතයි. නිරීක්ෂණයක් සිද්ධ වුණා ම තමයි පවතින්න පුලුවන් අවස්ථා රැසකින් එක තත්ත්වයකට ඒක පත්වෙන්නේ. ෂ්රූඩිංගර් එයාගේ පරීක්ෂණයෙන් යෝජනා කළා ක්වොන්ටම් පරිමාණයේ සිදුවීමක් මහේක්ෂ වස්තුවල සිදුවීමකට ගැටගහන්න. බළලෙක් සහ විකිරණශීලී මූලද්‍රව්‍යයක න්‍යෂ්ටියක් ක්ෂය වීම සටහන් කරගත හැකි උපකරණයක් කුටියක දාලා මුද්‍රා තියන්න ඔහු යෝජනා කළා. කිසියම් කාල සීමාවක් තුළ න්‍යෂ්ටිය ක්ෂය වීමේ සම්භාවිතාවය පනහට පනහයි කියමු. ඒක ක්ෂය වුණොත් උපකරණය ක්‍රියාත්මක වෙලා සයනයිඩ් අඩංගු බඳුනක මිටියක් වදිනවා. සයනයිඩ් වායුව බළලා ඉන්න කුටියට නිකුත් වෙලා බළලා මැරෙනවා. විද්‍යාඥයකුට කිසිම පුලුවන්කමක් නැහැ කුටිය විවෘත නොකර න්‍යෂ්ටිය ක්ෂය වෙලාද නැද්ද බලාගන්න. නිරීක්ෂණයක් සිදු වෙන තුරු න්‍යෂ්ටියේ අවසන් තත්ත්වය නිශ්චිත නැති නිසාත්, මේ පරීක්ෂණයේ දී අදාළ නිරීක්ෂණය වෙන්නේ කුටිය විවෘත කරලා බළලා පණපිටින් ද නැද්ද කියලා බලාගැනීම නිසාත්, ෂ්රූඩිංගර් යෝජනා කළා මේ වගේ තත්ත්වෙකදි බළලා අවිනිශ්චිත තත්ත්වෙක ඉන්නවා කියලා. ඒ කියන්නේ මැරිලත් නැති පණපිටිනුත් නැති අතරමැදි තත්ත්වයක් වගේ එකක. පිළිගත හැකි නිරීක්ෂයෙක් කුටිය විවෘත කරන තුරු උගේ ඉරණම විසඳුණු එකක් වෙන්නේ නැහැ.”
"ඒ වගේම මේ චිත්ත පරීක්ෂණයෙන් කියැවෙන දේත් පොඩ්ඩක් පැහැදිලි කරන්න පුලුවන් ද?” මාටිත් පෙනුණේ හරියට ම බළලෙක් වගේ. කුරුල්ලෙක් ව අල්ලං කාපු.
"හොඳයි එහෙමනං. අපි බළලව සවිඥාණික නිරීක්ෂකයෙක් හැටියට පිළිගන්න එක බැහැර කළොත්... කුටිය විවෘත කරනකං බළලා මැරිලත් නැහැ ජීවතුන් අතරත් නැහැ කියන එක ඇරෙන්න අපිට එළඹෙන්න පුලුවන් වෙනත් නිගමනයක් නැහැ.”
"ඇයි නැත්තේ?” සමාජවිද්‍යාඥයා, ෆෝච් ඇහුවා. "මොකද ඇත්තටම පවතින්න පුලුවන් ඒ අවස්ථා දෙකෙන් එකක් විතරයිනේ නේද? ඒක බොහොම පැහිදිලිව පේන්න තියෙන දෙයක්. නේද?”
"ම්... මෙහෙම යි...” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වේ සංවාදයකට මුල පුරන ගමන්. "නමුත් අපි ක්වොන්ටම් සිදුවීමක ඉරණම එක්කයි මේ කියන මහේක්ෂ වස්තුවේ ඉරණම ගැටගහලා තියෙන්නේ. ඒ වගේම ක්වොන්ටම් පරිමාණයේ සිදුවීම් ඉතාම අස්වාභාවිකයි. අපි ගාව පර්යේෂණාත්මක සාක්ෂි රාශියක්ම තියෙනවා, ක්වොන්ටම් සිදුවීමක් අප විසින් නිරීක්ෂණය කරන තුරු අවිනිශ්චිත තත්ත්වයක තියෙන බව කියන්න. නිරීක්ෂණයක්, ඒ කියන්නේ මිනුම් කිරීමක් මගින් භෞතික විද්‍යාඥයෙක් අවසන් තත්ත්වයකට පත් කරන තුරු ඒවා විචල්‍ය තත්ත්වයක, එකම සිදුවීම ගැන එකිනෙකට වෙනස් අනාගත ප්‍රතිඵලයන් සහිත සමාන්තර විශ්වයන් දෙකක් අතර අන්තර්ක්‍රියාකරන එකිනෙක හා පටලැවුණු තත්ත්වයක තියෙන බව කියන්න.”
"ඒකෙන් අපේ විඥාණයට කිසියම් දිව්‍යමය බලයක් ආරෝපණය කෙරෙනවා නෙවෙයි ද? යථාර්ථයට බලපෑම් කරන්න පුලුවන් විදියේ.” ෆෝච් ඇහුවා.
"නැතුව.” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වා.
"නවීන භෞතික විද්‍යාව තමන්ගේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් ලොකු අරගලයකයි ඉන්නේ. ඔය කියන සේරම දේවල් නිකම්ම නිකං ප්‍රවාද විතරයි නේද?” මම ඇහුවේ ටිකක් නීරස බවකුත් දැණුනු හන්දා.
"නැහැ. මේව පර්යේෂණාත්මකව ඔප්පු කරලා තියෙනවා.” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වා.
"යන්ත්‍රයකට, එහෙමත් නැත්නම් බළලෙකුටමත් ඇයි බැරි නිරීක්ෂකයා විදියට ක්‍රියා කරන්න?” මගේ මිත්‍ර ජීවවිද්‍යාඥ ඔස්කාර් ඇහුවා.
"ඒක තීරණය වෙන්නේ බළලාව කොයිතරම් දුරට සවිඥාණික පැවැත්මක් විදියට ඔබ විසින් සලකනවද කියන එක උඩයි. යන්ත්‍රයකට නම් කිසිසේත්ම නිරීක්ෂකයා හැටියට ක්‍රියා කරන්න බැහැ. මොකද ඒකෙන් ලබාගත්ත මිනුම භෞතික විද්‍යාඥයෙක් විසින් නිරීක්ෂණය කෙරෙන තුරු ඒ මිනුමත් අවිනිශ්චිත නිසා.”
"සාමාන්‍යයෙන් මේකට විසඳුම හැටියට අපි කරන්නේ..."පාර්ක්ස් සංවාදයට එළඹුණේ එයාගේ තරුණ උද්යෝගය අවදි කරගනිමින්. "බළලා වෙනුවට විග්නර්ගේ මිත්‍රයාව ආදේශ කරන එක. විග්නර් කියන භෞතික විච්‍යාඥයා යෝජනා කළේ බළලා වෙනුවට මිනිසෙක්ව කුටිය තුළ තබන්නයි. තමන් ජීවත් ව ද නැද්ද කියන්න වගේම ඒ අනුව මිටිය වැදිලා විෂ නිකුත් වෙලා නම් එයින් කියවෙන්නේ න්‍යෂ්ටිය ක්ෂය වෙලා බව තීරණය කරන්නත් අවශ්‍ය තරමට විග්නර්ගේ මිත්‍රයා සවිඥාණිකයි.”
"නියමයි.” ගෝයා කිව්වා. "හොඳයි, මේ අපූරු පුංචි නාට්‍යයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ අද දවසේ නවීන විද්‍යාවේ වඩාත්ම පිළිගැනුණු ප්‍රවාදයන් අතරින් එකක් සමග කටයුතු කරන අයගේ විශ්වාසයයි.”
"මීට අමතරව තව පැහැදිලි කිරීම් තියෙනවා.” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වා.
"හරියට හරි. මමත් මේ දැන් අලුතින් එකක් එකතු කරන්නයි යන්නේ. මම මේ දැන් කියන්න යන දේ සමරවිට විහිලුවක් කියලා හිතන්න පුලුවන්. ඒත් කිසිම විධියකින් මේක විහිලුවක් නෙමෙයි. මේ වෙනකොට මම ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාවත් එක්ක අවුරුදු විස්සක් විතර වැඩ කරලා තියෙනවා. ඒ වගේම මට මගේ බඩවියත සපයපු ශික්ෂණයේ අඩිතාලම් එක්ක එකඟ වෙන්න පුලුවන් ද කියන ප්‍රශ්නේ හැමවෙලාවෙම මතුවෙලා තියෙනවා. මේ උභතෝකෝටිකය මට මහ වධයක් වුණා. ඒක මට කොයිතරම් වධ දුන්නද කිව්වොතින් මට නිදි නැති රාත්‍රීන්ට පමණක් නෙවෙයි මානසික අවපීඩනයන්ට පවා මුහුණ දෙන්න වුණා. කොටින්ම කිව්වොත් මට මානසික වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර පවා ලබාගන්න සිදුවුණා. ඒ වගේම ෆ්‍රෙඩ්රික් කියපු 'පැහැදිලි කිරීම්' එකකින්වත් ඒකට ලැබුණු සහනයකුත් නැහැ. ඒ නිසා කූඨයි කියන්න පුලුවන් විධියේ වාසියක් වෙනුවෙන් මම මගේ පුද්ගලික සබඳතා යොදාගත්තා. මම පරීක්ෂණයක් ආරම්භ කළා. මට පූසෙකුගෙන්වත් විග්නර්ගේ මිත්‍රයෙකුගෙන්වත් සෑහීමකට පත්වෙන්න බැරි වුණු නිසා මට සිද්ධවුණා මහත්වරුනි, මාවත් ඒ වගේ ම ඔබ හැමදෙනාවමත් මේ පරීක්ෂණයේ කොටස්කාරයන් බවට පත්කරගන්න. ඒ වගේම ඉදිරියේ දී තවත් බොහෝ අය, තවත් සවිඥාණික නිරීක්ෂකයන් රැසක්ම මේ පරීක්ෂණයට හවුල් වේවි.” ඔස්කාර් ඔහුට වියරුවෙන් මෙන් හිනා යන එක වළක්වගන්න උත්සාහ කළා.
"මම හිතන්නේ ඔහේට හොඳට ම පිස්සු මාර්ටින්!” "ඇත්ත ද මගේ මිත්‍රයා? මම බුද්ධිමය වියවුල්වලින් මානසික පීඩනයට ලක්වෙනකොට සදාචාරාමය කාරණාවලින් නේද ඔබ පීඩාවට ලක්විය යුතු ව තිබුණේ?”
"මොකක්?” ඔස්කා ඇහුවේ තිගැස්සෙමින්. “DERVM-74 අඩංගු කුප්පියක් සොයගන්න නේද තමුන් හදන්නේ? කොහොමද තමුන්--”
"මොකද මම ඒක හොරකම් කරද්දි ඔබේ පරීක්ෂණාගාරයම පීරලා බලන්න සිද්ධ වුණ නිසා. ඒ වගේ ම ඔබේ සටහන් කීපයක් පිටපත් කරගන්නත් මට පුලුවන් වුණා. ඔස්කාර්, ඔයා ඉන්නේ ඔයාගෙම යාලුවෝ අතරෙ. DERVM-74 කියන්නේ මොකක්ද කියලා අපිටත් කිව්වොත් නේද හොඳ? ඔබ කියන්නනෙ නැත්නම් ඒකත් කියන්න මට ම සිද්ධ වෙයි.”
මේ දැන් වතුරෙන් ගොඩගත්ත මාලුවෙක් වගේ ඔස්කාර් තත්පර කීපයක් හැසිරුණා. "මම ප්‍රතික්ෂේප කරනවා. ඒක රාජ්‍ය රහසක්.”
“DERVM-74 කියන්නේ Dangerous Experimental
RhinoVirus, Mutation 74 (භයානක පර්යේෂණාත්මක රයිනොවයිරස් විකෘතිය) කියන එකේ කෙටි නමයි.”
"ඔයා ගාව කුප්පිය තියෙනව ද?”
"තවදුරටත් නැහැ.” මාටි කිව්වා.
"තමුසේ මහා මෝඩයෙක්!” ඔස්කා කෑගැහුවා. "ඒ වෛරසය අති භයානක එකක්. වගාව විනාශ වුණා ම මම ඒක විනාශ කරන්නයි හිටියේ. ඒකෙන් කාටවත් ප්‍රයෝජනයක් නැහැ.”
"හරි, හරි. ඔස්කාර්. අපිට දැන් පොඩ්ඩක් ඒක වැඩකරන හැටි කියනව ද?”
"ඒකේ බීජෞෂණ කාල සීමාව අති දීර්ඝයි. දින 330ක් විතර. යුධමය කටයුතුවලට නම් ඒක ඕනවට වඩා වැඩියි. ඒ කාල සීමාවෙන් පස්සෙ ඒක වැළඳුණ අයගෙන් සියයට අනූ අටකටම මරණය නියතයි. සරළ ස්පර්ශයකින් ඒක පැතිරෙන්න පුලුවන්. ආසාදිත පුද්ගලයකු අවට වාතය ආශ්වාසය වගේ.”
ඔස්කාර් හුන් තැනින් නැගිට්ටා. "මට මේ ගැන පැමිණිළි කරන්න සිද්ධ වෙනවා මාටින්.”
"වාඩිවෙන්න ඔස්කාර්." එහෙම කියන ගමන් මාටි එයාගේ සාක්කුවෙන් බිඳුණු වීදුරු නළයක් අරගෙන ඔස්කාර්ගේ අතට දුන්නා. තවමත් ඒක වටේ තිබුණු අඩක් දැවුණු ලේබලය දැකපු ගමන් ඔස්කාර්ගේ මුහුණ සුදුමැළි වෙලා ගියා. "ඔන්න මගේ සාක්ෂිය. පරීක්ෂණය නවත්වන්න ඔබ පරක්කු වැඩියි මිත්‍රයා.”
"මේ සේරම ඇත්ත ද?” පාර්ක්ස් ඇහුවා.
"ඒක තමයි ඒක තිබුණු කුප්පිය.” ඔස්කාර් කිවුවා.
"මොන පිස්සුවක් ද ඕයි තමුසේ කළේ?” මම ඇහුවේ බෙරිහන් දෙමින්. "අනෙක් රැඩිකල්ලා එතකොටත් හිටියේ හරියට සීතල ඒගාර් වගේ. "ක්වොන්ටම් සිදුවීමක ප්‍රතිඵලය මිනුම් කරන්න පුලුවන් ඇටවුමක් මම නිර්මාණය කළා. විකිරණශීලී ඇමෙරීසියම්වල පරමාණුවක් ක්ෂය වීම තමයි මම ක්වොන්ටම් සිදුවීම හැටියට යොදාගත්තේ. සුලු මොහොතකින් පස්සේ මම ගයිගර් ගණකයකට බොහෝදුරට සමාන උපකරණයක් මේ ක්ෂය වීමේ විභව ප්‍රතිඵලයට නිරාවරණය කළා. ඒ කාලය තුළ ඇමෙරීසියම් අංශුවක න්‍යෂ්ටියෙන් පරමාණුවක් ක්ෂය වෙලා ගයිගර් ගණකය ක්‍රියාත්මක වෙන්න තිබුණේ පනහට පනහේ සම්භාවිතාවයක්. ගයිගර් ඝණකය ක්‍රියාත්මක වුණා නම් ඒක ක්‍රියාත්මක වීමේ ප්‍රතිඵලය හැටියට මේ කුප්පියේ තියෙන වයිරසය ඉතා සුරක්ෂිත ලෙස මුද්‍රා තැබුණු කුටියකට නිකුත් වුණා. එයින් ඉක්බිතිවම මම ඒ කලාපයට ඇතුළු වුණා. ඒ වගේම එයින් පැයකට පස්සේ ඔබ පස්දෙනාටත් ඒ කලාපයටම සංචාරයක් ලබාදුන්නා. ඉන්පසුව මම ඇටවුම විනාශ කළා. කුප්පියත් ඇතුළුව කුටියේ තිබුණු හැමයෙක්මත් ජීවානුහරණය කළා. වයිරසය නිකුත් නොවුණානම් ඒකත් පරීක්ෂණ උපකරණත් එක්කම විනාශ වෙලා යන්න ඇති. නමුත් ගයිගර් ගණකය ක්‍රියාත්මක වෙලා ඒක නිකුත් වුණා නම් අපි හැමදෙනාම මේ වෙන විට ඒකට නිරාවරණය වෙලා ඇති.”
"එතකොට ඒක නිකුත් වෙලා ද?” ෆෝච් ඇහුවා. "මට තේරුම් ගන්න අමාරුයි. තවම ඒක කියන්න කල් වැඩියි, එහෙමද?”
"ඔස්කාර්, මාටි මේ දේ කරලා දැන් මාසයක් වෙනවා.” මම කිව්වා. "අපි හැමදෙනාම සමාජයේ නිතර ගැවසෙන ප්‍රසිද්ධ චරිත. දේශන පවත්වනවා. රැස්වීම්වලට සහභාගී වෙනවා. ඒ වගේම අපි රටතොට නිතර සැරිසරනවා. මේ වෙනකොට කොයිතරම් පිරිසක් වයිරසයට නිරාවරණය වෙලා තියෙන්න පුලුවන්ද?”
"ඒක අතිශයින් ම බෝවනසුළුයි.” ඔස්කා කිව්වා.
"සරළ ස්පර්ශය එක් වාහකයකුගෙන් තවත් වාහකයකුට සංක්‍රමණය තහවුරු කරනවා.” ෆෝච් එයාගේ කැල්කියුලේටරය අරගත්තා. "අපි හැමදෙනාම දිනකට පුද්ගලයන් පස්දෙනෙකුට නිරාවරණය වුණා කියමුකෝ.... ඒ පස්දෙනාත් තවත් පස්දෙනෙකුට ගණනේ නිරාවරණය වෙනවා කිව්වොත්... මගේ දෙයියනේ! මේ වෙනකොට මේ ලෝකේ ඉන්න හැමකෙනාම වයිරසයට නිරාවරණය වෙලා තියෙන්න ඕන!”
"මාටි, ඇයි ඔයා මෙහෙම දෙයක් කළේ?” ෆ්‍රෙඩ්රික් ඇහුවා.
"මොකද, මිනිස් වර්ගයාට කරන්න පුලුවන් විශිෂ්ටම දේ විශ්වයේ පැවැත්ම පැහැදිලි කරන්න මේ වගේ මුරණ්ඩු ප්‍රවාදයක් නිපදවගන්න එක නම් ප්‍රවාදය පිළිබඳ අපේ විශ්වාසය වෙනුවෙන් අපේ ජීවිත වුණත් පරදුවට තියන්න අපට හැකිවිය යුතු නිසා.”
"මට ඒ කිව්ව දේ තේරුණේ නැහැ.” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වා. "මම දන්න තරම්ම ඔබත් මේ ගැන දන්නවා. ඔස්කාර්, වයිරසය ආසාදනය වුණාද කියලා නිශ්චය කරගන්න පුලුවන් ක්‍රමයක් තියෙනවද?”
"කිසිම ක්‍රමයක් නැහැ. ඒ වයිරසය අත්වැරැද්දකින් නිපදවුණු දෙයක්. ඒකෙන් කාටවත් ඇති ප්‍රයෝජනයක් නැහැ. මම ඒ ගැන තියපු සටහනුත් විනාශ කරන්නයි ඉන්නේ.”
"ඒත් ඒක මට ප්‍රයෝජනවත් වුණානේ. ඒ කොහොම වුණත් දැන් ඒ ගැන කතාවෙන් තේරුමක් නැහැ. ෆ්‍රෙඩ්රික් මේ අහන්න. ප්‍රවාදයට අනුව තවම කිසිම දෙයක් නිශ්චය වෙලා නැහැ. න්‍යෂ්ටිය ක්ෂය වෙලා තිබෙන්නත් පුලුවන්. නොතිබෙන්නත් පුලුවන්. ඒත් තවම ඒක නිශ්චය කරලා නැහැ. අපි ඇත්තටම ප්‍රවාදය විශ්වාස කරනවානම් අපිට පනහට පනහකටත් වඩා වාසියක් තියෙනවා.”
පාර්ක්ස් නැගිට්ටා. නැගිටලා ජනේලෙ දිහාවට හැරුණා. "ඔයාට මේක කරන්න කලින් මීට වඩා හිතන්න තිබුණා මාටි. මීට වඩා හොයලා බලන්න තිබුණා.”
"ඒ ඇයි?”
"මොකද මම රෝගකාංසාවෙන් පෙළෙන කෙනෙක් (hypochondriac) නිසා, බූරුවෝ! මම රෝගීද නැද්ද කියන එක නිතරම වධ වෙන කෙනෙක් නිසා!”
"ඉතිං ඒකේ මොකක්ද මේකට තියෙන සම්බන්ධය?” ඔස්කාර් ඇහුවා.
"මාටි කියන්න හදන්නේ, ක්වොන්ටම් සිදුවීමේ ප්‍රතිඵලය තවම නිශ්චිත නැති නිසා, ඒක විභව අවස්ථාවන් දෙකින් එකකට ඇද දමන මිනුම වෙන්නේ, දැන් ඉඳන් දින තුන්සීයකින් විතර අපි රෝගීවීම කියලයි.” ෆ්‍රෙඩ්රික් කිව්වේ ඔස්කාර් දිහාවට නැමෙමින්.
මට ඒ කතාවේ තර්කානුකූල නිගමනය සැණින් වැටහුණා. "ඒ වගේම පාර්ක්ස් රෝගකාංසාවෙන් පෙළෙන කෙනෙක් නිසා යම් විධියකින් එයා විශ්වාස කරන්න ගත්තොත් එයාට රෝගය ආසාදනය වෙලා කියලා, ඒ විසින් ක්වොන්ටම් සිදුවීමේ අවිනිශ්චිතතාවය නැති වෙලා ඒක කිසියම් එක් තත්ත්වයකට වැටෙනවා. ඒක තමයි පරමාණුවකින් න්‍යෂ්ටියක් ක්ෂය වුණා ද කියලා තීරණය කරන සාධකය වෙන්නේ.…" මට ඔලුව කැරකෙනව වගේ දැනෙන්න ගත්තා.
"විකිරණශීලී මූලද්‍රව්‍ය අංශුව සහ ඒ වගේම සියලුම අනිකුත් දත්තත් විනාශ වුණාටත් පස්සේ?”
"ඔව්. එයා තමන් ආසාදිතයි කියලා ඇත්තටම විශ්වාස කරන්න ගත්තොත්.එහෙම නැත්නම් අපෙන් වෙන ඕනම කෙනෙක් තමන් ආසාදිතයි කියලා විශ්වාස කරන්න ගත්තොත්. ඒ දෙකේ වෙනසක් මට නම් පේන්නේ නෑ.” මාටි කිව්වා.
"ඒ කියන්නේ එහෙනම් තමුසේ මුලු ලෝකෙම විනාශ කළා....” ෆෝච් කියවන්න ගත්තේ වියරුවෙන් වගේ. ඉන්පස්සේ මහ හයියෙන් හිනාවෙන්න ගත්තා. "මේක නම් මහා දුෂ්ඨ විහිලුවක් මාර්ටින්. මෙතනින් අපි ඕක නවත්තමු!”
"එයා විහිලුවක් නෙවෙයි කරන්නේ.” ඔස්කාර් කිව්වේ අතේ තියෙන කුප්පිය පෙන්වන ගමන්. "මේ ලේබලයේ තියෙන අත්අකුරු මගේමයි.”
"ඇත්තටම ඒක සිත්ගන්නාසුලු පරීක්ෂණයක් නේද?” මාටි ඇහුවේ විරිත්තන ගමන්. ඒකෙන් අපිට හුඟක් දේවල් දැනගන්න පුලුවන්. ඒකෙන් අපිට දැනගන්න පුලුවන් ක්වොන්ටම් සිද්ධි ගැන අපේ ප්‍රවාදය නිවැරදිද කියලා. ඒ වගේම ඒකෙන් අපිට දැනගන්න පුලුවන් විශ්වයේ තත්ත්වයට බලපෑම් කරන්න විඥාණයට තියෙන ශක්තිය කොයිතරම්ද කියලාත්. ඒ වගේම පාර්ක්ස් සම්බන්ධ කාරණය ගත්තොත් අපිට...…”
"නවත්තපං ඕක!” ඔස්කාර් ඔහු දිහාවට කඩාගෙන පැන්නේ බෙරිහන් දෙමින්. මේ අවස්ථාවෙදි නම් අපිට අපේ ජීවවිද්‍යාඥ මිත්‍රයාව පොරබදලා අල්ලාගන්න සිද්ධ වුණා. මාටි ඔහුගෙන් ගුටිකන නවත්තන්න. මාටි හක හක ගගා හිනාවෙමින් නටන්න පවා පටන් අරගෙනයි තිබුණේ.
1981 මැයි 17
අද අපි හැමෝම (මාටි ඇරෙන්න) රැස්වුණා. ෆ්‍රෙඩ්රික් සහ පාර්ක්ස් ක්වොන්ටම් ප්‍රවාදයේ වලංගුබව පෙන්වන්න ලේඛනගත සාක්ෂි ඉදිරිපත් කළා. නරකම දේ වුණේ මාටිගේ පරීක්ෂණයේ සත්‍යතාවයත් ඒවායින් තහවුරු වුණ එක. ඇත්තටම ඒ සාක්ෂි පුදුමසහගතයි. ඒත් මට තවමත් ඒවයින් පෙන්වන දේට එකඟ වෙන්න හිත හදාගන්න අමාරු වුණා. නමුත් ඒ කාලය ඇතුළත අපි සෑහෙන්න දේවල් ඉගෙන ගත්තා. ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාව ගැන කලින් දැනගන්න අවශ්‍ය නොකරපු හුඟක් දේවල් දැන් අපි දන්නවා.
භෞතික විද්‍යාඥයන්, ඒ වගේම ෆෝච්, ඒ වගේම මේ දවස්වල සෑහෙන්න නිහඬව ඉන්න
ඔස්කාර්, මේ හැමදෙනාම පිළිගත්තා මාටිගේ න්‍යෂ්ටිය තවමත් තියෙන්නේ අවිනිශ්චිත තත්ත්වයක බව. ඒ වගේම රයිනෝවයිරස් විකෘතිය නිකුත් වීම කියන තත්ත්වයට මගපාදන සිදුවීම් සියල්ලත් තවමත් තියෙන්නේ නිශ්චය වෙලා නැති, සිදුවීමත් නොවීමත් අතර තත්ත්වයක කියලා. මානව සංහතිය ජීවත් වෙනවද නැතිනම් මෙලහටත් මැරිලද කියන ප්‍රශ්නය තවමත් නිශ්චිත නොවුණ ගැටලුවක්.
බීජෞෂණ කාලය අවසන් වුණු වහාම නිසැකවම ඔහුට රෝග ලක්ෂණ පහළ වෙන බවට සහ (ඒ නිගමනය කොයිතරම් අතාර්කික වුණත්) දැනටමත් ඔහුට රෝගය වැළඳිලා අවසන් බවට දැඩි විශ්වාසෙකින් තමයි පාර්ක්ස් ඉන්නෙත්. කොයිතරම් උත්සාහ කළත් අපිට ඔහුව වෙන විධියකට ඒත්තු ගන්වන්න බැහැ. එක් අතකින් බැලුවොත් අපි කටයුතු කළේ හරිම මෝඩ විධියට. අපි රෝගයේ මුල් කාලීන ලක්ෂණ විස්තර කරන්න ඔස්කාර්ට ඉඩ දුන්නා. අපි දේවල් ගැන වඩා හොඳින් කල්පනා කළා නම් අපිට ඒ තොරතුරු අඩු තරමේ පාර්ක්ස්ගෙන්වත් වසං කරන්න තිබුණා. නමුත් දැන්, රෝග ලක්ෂණ මොනවද කියලා පාර්ක්ස් දන්න නිසා, ෆ්‍රෙඩ්රික් කියන්නේ, පාර්ක්ස් තමන්ට රෝගය වැළඳිලා කියලා විශ්වාස කිරීම වුණත් තත්ත්වය නිශ්චිත අවස්ථාවකට ඇද දමන්න ප්‍රමාණවත් කියලා. ඒක ඇත්තක් ද? අපි තවම දන්නෙ නැහැ අපෙන් කීදෙනෙක්ගේ පිළිගැනීම මේ සඳහා ප්‍රමාණවත් ද කියලා. මාටි විතරක් වුණත් සෑහේවිද? පොදු එකඟතාවයක් තිබීම අනිවාර්යද? තුනෙන් දෙකේ බහුතරයක්? මට තවමත් පේන්නේ මේ සේරම මහ විකාර වගේ. මම කවදත් භෞතික විද්‍යාඥයන් දිහා බැලුවේ සැකයකින්. දැන් මට ඒකට හේතුවක් තියෙනවා. මේ වෙලාවේ තමයි ෆ්‍රෙඩ්රික් අර දරුණු යෝජනාව කළේ.
1981 මැයි 23
අද රැස්වීමෙදි ෆ්‍රෙඩ්රික් නැවත වතාවක් එයාගේ ඒ යෝජනාව ඉදිරිපත් කළා. අනෙක් හැමදෙනාම ඒ යෝජනාවට ලොකු බරක් දුන්නා. ඒ අය ඒ ගැන කථාකරපු විදිහ අනුව මට විරෝධතා නොදක්වා ඉන්න බැරි වුණා. නමුත් මට ඉදිරිපත් කරන්න විකල්පයක් තිබුණේ නැහැ. න්‍යෂ්ටිය ක්ෂය වෙලා නම් අපි විනාශ වෙලා අවසන් බවත් ඒ ගැන අපිට කරන්න කිසිම දෙයක් ඉතුරු වෙලා නැහැ කියන එකත් මම මුලුමනින්ම පිළිගෙනයි හිටියේ. මෙයින් දවස් තුන්සීයකින් පස්සේ මුල් ලක්ෂණ (පිටේ කැක්කුම, හිසරදය, අත්ළ දහඩිය සහිත වීම, ඇස් පිටුපස තියුණු වේදනාව) පහළ වේවි. එහෙම නොවුණොත් අපේ ඉරණම වාසානාවන්තයි. ෆ්‍රෙඩ්රික්ටම පවා එයාගේ යෝජනාවේ අරුත්සුන්බව පෙනුණා, ඒ වුණත් එයාගෙම වචනවලින් "රෝගලක්ෂණ සාමාන්‍ය උණක රෝග ලක්ෂණවලින් දැඩිව වෙනස් නැහැ. ඒ නිසා අපෙන් එක් කෙනෙක් හෝ විශ්වාස කරන්න ගත්තොත්.…”
එයා පෙන්වන්න උත්සාහ කළේ මිනිස් මනසේ දුර්වලකමට ස්තූතිවෙන්න, තත්ත්වය නිශ්චිත අවස්ථාවකට පෙරළීම නිසැකව සිදුවෙන්න යන්නේ වයිරසය නිකුත් වීම හැටියට බව.
ෆ්‍රෙඩ්රික්ගේ යෝජනාව වුණේ (මම මේක ලියන්නේ දැඩි අසීරුතාවයකින්) අපි හැමදෙනාම අපි හයදෙනාම දිවිනසාගත යුතු බවයි. මොකද පර්යේෂණය ගැන දන්න එකම පිරිස අපි නිසා. ඔහුට අනුව තත්ත්වය නිශ්චිත අවස්ථාවකට පත්කරන්න පුලුවන් පිරිස අපි පමණක් නිසා. පාර්ක්ස් විශේෂයෙන් භයානකයි. ඒක ඇත්ත. නමුත් ෆ්‍රෙඩ්රික් කියන හැටියට අපි හැමදෙනාම විභව රෝගකාංසකයින්. මේ මොහොතේ ඉඳන් මාස දහයක අසීරු කාලයකින් පස්සේ රෝග ලක්ෂණ යැයි සැක කළ හැකි ලක්ෂණ පහළ වීමකින් අපි හැමදෙනාම අවසානයට ළඟාවෙන්න පුලුවන්.
1981 මැයි 30
මම ඒ අයගේ සැලැස්මත් එක්ක යන එක ප්‍රතික්ෂේප කරලයි තිබුණේ. හැමකෙනෙක්ම හිටියේ අතිශයින්ම නිහඬව. අනික් අයගෙන් පරිස්සමෙන් ඈත් වෙමින්. නමුත් මට සැකයි පාර්ක්ස් සහ ෆ්‍රෙඩ්රික් ගැන. ඒ දෙන්නා මොකක් හෝ දෙයකට අර අදිමිනුයි ඉන්නේ. ඔස්කාර් නම් මූසලයි. එයා කොහොමත් දිවිනසාගන්න තත්ත්වෙකයි හිටියේ. නමුත් තනියෙන් එයා විතරක් ඒක කරන්න තරම් හයියක් නැතුවයි හිටියේ. ෆෝච් නම් මට මුණගැහෙන්න බැරි වුණා. ඔහ්! ෆ්‍රෙඩ්රික්ගෙන් ඇමතුමක්. ඔහු කිව්වා මට විතරක් වෙනම යන්න බැරි බව. එයාලා මාටිව මරලා. පර්යේෂණාගාරයත් විනාශ කරලා. ඒ වගේ පර්යේෂණයක් සිදුවුණ බව ගැන කවුරුවත් දැනගන්න එක වළක්වන්න. මට ඇහෙනවා ඔවුන් මගේ කුටිය දිහාවට ඇවිදගෙන එන අඩි ශබ්දය. මට වෙලාව තිබුණේ යන්තං මේ පොත විශ්වවිද්‍යාල භාණ්ඩ දමන පෙට්ටියට දාගන්න විතරයි. මම කළ යුත්තේ මොකක්ද? දුවන්න? එයාලා දැන් ළඟ ළඟම එනවා...
****
ඩීට්‍රෙක්ගෙන් ක්‍රාන්ස්ට
කාල්,
මම දිනපොත කියෙව්වෙමි. නමුත් මා එය නිවැරදි ව ග්‍රහණය කරගත්තේ ද යන්න ගැන මට සහතික විය නො හැකි ය. ඔබ බර්නාඩ් ගැන සපයාගත් තොරතුරු මොනවාද?
****
ක්‍රාන්ස්ගෙන් ඩීට්‍රෙක්ට
වර්නර්,
සිද්ධියට අදාල කාලසීමාව තුළ ඔස්කාර් බර්නාඩ් රයිනෝවයිරස් විකෘතියක් ගැන පර්යේෂණ කටයුත්තක යෙදී සිට ඇත. එය සත්‍යයකි. නමුත් ඊට වඩා යමක් මට ඒ ගැන සොයාගත නො හැකි විය. නම් නො දන්නා ඉහළ බලධාරීහු එහි හැමතැන ම සැරිසරති. නමුත් කටකතාවලින් මට එක් දෙයක් දැනගත හැකි විය. ඒ ඇතැම් ව්‍යාපෘති ගැන බර්නාඩ්ගේ සටහන් මුලුමනින් ම අතුරුදන් වී ඇති බව යි. ඔබ එය විශ්වාස කරනවා ද? දිනපොත ගැන කතාබහ මෙතනින් මෙතනින් නතර කිරීම සුදුසු ම දෙය බව මා පැවසුවහොත් ඔබ එයට එකඟ වන්නේ ද? වෙනත් ලෙසකින් කිවහොත් ඔබත් ප්‍රවාදය කෙරෙහි අචල විශ්වාසයක් ඇති කෙනෙක් ද? මට මහත් බියක් මෙන් ම එසේ බියවීම මහ මෝඩකමක් බව ද හැගේ.
****
ඩීට්‍රෙක්ගෙන් ක්‍රාන්ස්ට
කාල්,
අප පිටේ කැක්කුම, හිසරදය, අත්ළ දහඩිය සහිත වීම, ඇස් පිටුපස තියුණු වේදනාව යන ඒ්වාට අමතරව ඇති සෙසු සියලු රෝග ලක්ෂණවල ලැයිස්තුව සපයා ගත යුතු ය. ඔව්. මම එකී ප්‍රවාදය දැඩි ව පිළිගන්නා අයෙක්මි. එමෙන් ම ගෝයා කළා යැයි දිනපොතේ සදහන් කර ඇති දෙය ඇත්තක් නම්... අප දෙදෙනාගෙන් කෙනෙකුට වුව තත්ත්වය නිශ්චිත අවස්ථාවකට පෙරළීමට හැකියාව ඇත. අප දෙදෙනා පමණක් නො ව මෙය කියවන ඕනෑම අයෙකුට එසේ කළ හැකි ය. දෙවියනි! අප කුමක් කළ යුතු ද?
පරිවර්තනය - සචින්ත මධුෂාන්